تخمین تابع تقاضای تعدیل یافته پول با توجه به اقتصاد زیرزمینی در ایران

تقاضا برای پول یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر سیاست گذاری های پولی است که تحت تاثیر متغیرهایی مانند نرخ بهره، درآمد و نرخ ارز است. اما همه این عوامل به اقتصاد رسمی مربوط می شود. یکی از مهم ترین متغیرهایی که تقاضا برای پول راتحت تاثیر قرار می دهد، اقتصاد زیرزمینی است. اقتصاد زیرزمینی می تواند موجب پدید آمدن مشکلات پولی و مالی، مبهم شدن آمارها و داده های اقتصادی و عملکرد نادرست سیاست-های اقتصادی شود. هر چه حجم اقتصاد زیرزمینی بیشتر باشد، تقاضا برای پول در بازارهای غیر رسمی و زیرزمینی بیشتر است. هدف این مطالعه، تخمین تابع تقاضای بلندمدت برای پول در ایران با توجه به اقتصاد زیرزمینی به عنوان یکی از متغیرهای مهم و موثر طی دوره 91-1357 با استفاده از روش خود توضیح با وقفه های گسترده (ardl) است. برای این منظور، سه مدل تابع تقاضای پول در کشور ایران برآورد شده است. در مدل اول، تابع تقاضا برای پول تنها با در نظر گرفتن درآمدهای بخش رسمی برآورد شد. در مدل دوم، اقتصاد زیرزمینی به عنوان یک متغیر مستقل وارد معادله تابع تقاضا برای پول شده است. در مدل سوم، مجموع درآمدهای بخش رسمی و بخش زیرزمینی برای برآورد تابع تقاضای پول استفاده شده است. مطابق نتایج، اقتصاد زیرزمینی دارای اثری مثبت و معنادار بر تابع تقاضای بلندمدت برای پول در ایران است. همچنین با در نظر گرفتن اثرات اقتصاد زیرزمینی بر تابع تقاضای پول، کشش بلندمدت تقاضا برای پول نسبت به درآمد کاهش می یابد. نتایج آزمون های ثبات نیز نشان دهنده ثبات تابع تقاضا برای پول با وجود اقتصاد زیرزمینی در دوره مورد نظر بوده است.